دیابت یکی از شایعترین بیماریهای مزمن در سراسر جهان است و با افزایش شیوع آن، آمار عوارض مرتبط با آن نیز به سرعت بالا رفته است. یکی از مهمترین عوارض دیابت، رتینوپاتی دیابتی (DR) است؛ یعنی آسیب به رگهای خونی شبکیه چشم بهدنبال هیپرگلایسمی مزمن. این وضعیت میتواند منجر به از دست رفتن بینایی شود.
علاوه بر درمانهایی مانند کنترل قند و فشار خون، درمان های تزریق داخل چشمی داروهای ضدعامل رشد عروقی (anti-VEGF)، لیزر فوتوکوآگولاسیون و در موارد پیشرفتهتر جراحی (ویترکتومی) برای DR انجام می شود.
رتینوپاتی دیابتی
رتینوپاتی دیابتی فقط یک آسیب عروقی ساده نیست؛ بلکه ترکیبی پیچیدهای از آسیب عروقی، التهاب، استرس اکسیداتیو، اختلال متابولیک، تغییرات سلولی و حتی تغییرات ژنتیکی / اپیژنتیکی است.
درمانهای نوین دارویی و مولکولی
داروهای ضد VEGF
باغث کاهش نشت عروقی، کاهش ورم شبکیه و برگشت عروق غیرطبیعی می شود.
دارویی مانند Faricimab یک مونوکلونال آنتیبادی اختصاصی است که علاوه برVEGF مسیر Ang-2 / Tie را نیز مهار میکند. با این مکانیسم ترکیبی، پایداری عروقی بهتر و نشت در شبکیه کمتر میشود.
یکی از دستاوردهای مهم سالهای اخیر، موفقیت Conbercept در درمان ادم ماکولا (DME) مرتبط با DR است. Conbercept، یک پروتئین ترکیبی (VEGF-receptor fusion protein) است که نه تنها VEGF-A بلکه PlGF و سایر اعضای خانواده VEGF را هدف قرار میدهد؛ این ویژگی، آن را قویتر و با اثری پایدارتر نسبت به داروهای قدیمیتر میسازد. این پروتئین بهبود قابل توجهی در ضخیم شدن مرکزی ماکولا (CMT)، کاهش نشانههای شبکیه و افزایش دید (BCVA) ایجاد میکند. مزیت مهم دیگر آن کاهش تعداد تزریقها نسبت به برخی داروهای دیگر مانند Ranibizumab است.
سیستمهای دارورسانی با رهش طولانی
بهجای تزریق مکرر داخل چشم، پژوهشگران در حال توسعه ایمپلنتهایی هستند که دارو را به تدریج و برای ماهها به شبکیه میرسانند. این سیستمها مزایایی دارند:
- سطح پایدار دارو در چشم
- کاهش دفعات تزریق (گاهی هر چند ماه)
- بهبود پایبندی بیمار به درمان
درمان ژنتیکی و سلولی
یکی از حوزههای امیدوارکننده آینده برای DR، ژندرمانی و درمان سلولی مولکولی است. در این روش تلاش میشود که با تحویل ژن یا تغییرات سلولی، تولید عوامل مضر (مثل VEGF زیاد) کاهش یابد یا سلولهای شبکیه ترمیم شوند.
رویکردهای ترکیبی و درمان فردی
ترکیب داروهای مختلف برای مثال ضدVEGF (مثل Conbercept) بعلاوه داروهای ضد التهاب یا آنتیاکسیدان بعلاوه تنظیم متابولیک (قند، لیپید) میتواند آسیبهای چندگانه شبکیه را هدف قرار دهد. همچنین، با توجه به تنوع پاسخ به درمان در بیماران مختلف، تنظیم دفعات تزریقها و رژیم درمانی بر اساس پارامترهای فردی (سن، ضخامت مرکزی ماکولا، وضعیت سیستمیک دیابت و…) پیشنهاد میشود.
نتیجهگیری
رتینوپاتی دیابتی همچنان یک چالش بزرگ برای سلامت عمومی است، اما چشمانداز درمان آن در سالهای اخیر متحول شده است. تحقیقات نشان دادهاند که ترکیب درمانهای ضد VEGF مانند Conbercept، داروهایی علیه التهاب، استرس اکسیداتیو، مسیرهای مرگ سلولی و استفاده از بیومارکرها و مولکولهای شاخص زیستی میتوانند راه بهسوی درمان جامعتر و مؤثرتر باز کنند.
ثبت ديدگاه