نزدیک بینی کاذب – دکتر افتخاری – جراح و متخصص بیماری‌های چشم

امروزه با افزايش مدت زمان مطالعه و استفاده از گوشي‌هاي هوشمند، كامپيوترها و ديگر نمايشگرهاي ديجيتالي، مشاهده بيماراني با شكايت تاري گهگاهي ديد دور و سردرد رو به افزايش است. معمولا عمده اين بيماران را نوجوانان و جواناني كه در فعاليت‌هاي روزمره ساعات قابل توجهي را صرف كار چشمي نزديک مي‌كنند، تشكيل مي‌دهند. غالبا در رفراكشن اين افراد، مقاديري از نزديک‌بيني مشاهده مي‌شود كه نبايد آن را با نزديک‌بيني واقعي اشتباه گرفت. در اين نوشتار به صورت مختصر به بررسي نزديک‌بيني كاذب پرداخت شده است.

معرفي و علل ايجاد نزديک بيني كاذب

نزدیک بینی کاذب (pseudomyopia) كه گاهي اوقات به آن spasm of accommodation ، accommodation excess، hyperaccommodation  و hypertonic accommodation نيز گفته مي‌شود، در نتيجه افزايش قدرت انكساري چشم به دنبال تحريك بيش از حد مكانيسم تطابقي يا اسپاسم عضلاني مژگان به وجود مي‌آيد. در اين حالت به دليل وضعيت نامناسب پاسخ تطابقي، بيمار نزديک‌بين به نظر مي‌رسد و در فواصل دور احساس تاري ديد مي‌كند. نزدیک بینی کاذب غالبا در افراد جواني كه بيش از اندازه و در وضعيت نامناسب كار نزديكي چشم انجام مي‌دهند به وجود مي‌آيد. كار نزديک چشمي به مقدار زياد و ماندگار باعث اسپاسم عضلات مژگاني شده و اين عضلات نمي‌توانند به درستي از حالت اسپاسم تطابقي خارج شوند و در نتيجه افراد بدون عيب انكساري و حتي افراد با مقادير كم دوربيني، نزديک‌بين به نظر رسيده و در افراد نزديک‌بين مقدار نزديک‌بيني بيش‌تر نشان داده مي‌شود.

pseudomyopia - نزدیک بینی کاذب - دکتر افتخاری

علل ايجاد نزديک بيني كاذب

  • كار نزديک چشمي زياد و پيوسته
  • مشكلات تطابقي
  • مصرف داروهاي پاراسمپاتوميتيک مثل پيلوكارپين
  • اگزوفورياي جبران نشده زياد (به دليل افزايش بيش از اندازه تقارب تطابقي براي حفظ فيوژن)
  • مشكلات روحي
  • عفونت‌هاي موضعي

علائم و نشانه‌ها

اصلي‌ترين شكايت نزديک بيني كاذب را مي‌توان تاري ديد دور ناميد. در اين بيماران تاري ديد مي‌تواند هميشگي يا گاه به گاه باشد. بعد از كار نزديک چشمي اين تاري بيشتر مي‌شود. در اين افراد غالبا ديد دور متغير بوده و در برخي از آن‌ها ديد كامل مي‌شود. همچنين در برخي از افراد مقدار حدت بينايي با مقدار نزديک‌بيني بيمار تناسب ندارد.

همچنين شكايات ديگري مانند آستنوپي، درد چشم، ترس از نور، دوبيني، سردرد (در نواحي پيشاني و پشت سر) و در موارد نادر درد گردن در اين افراد مشاهده مي‌شود.

در كنار شكايات مذكور معيار تشخيص نزديک‌بيني كاذب تفاوت مشهود عيب انكساري در رفراكشن آشكار يا manifest و رفراكشن cyccloplegi مي‌باشد كه اين تفاوت معمولا در حدود يك ديوپتر بوده ولي مي‌تواند مقادير بالاتر هم داشته باشد.

همچنين در معاينه اين افراد مردمک معمولا ميوز بوده و رفلكس رتينوسكوپي، ميزان عيب انكساري و حتي در برخي موارد اندازه مردمک متغير مي‌باشد.

علايم و نشانه‌هاي مايوپي كاذب

  • افزايش تاري ديد دور بعد از كار نزديک چشمي
  • ديد دور متغير
  • عدم تناسب حدت بينايي با مقدار نزديک‌بيني
  • آستنوپي
  • چشم درد – سردرد
  • ترس از نور
  • دوبيني
  • تفاوت مشهود عيب انكساري در رفراكشن آشكار و رفراكشن cycloplegic
  • مردمک ميوتيک – متغير بودن قطر مردمک
  • متغير بودن رفلكس رتينوسكوپي

درمان

در ابتدا بايد توجه نمود كه در درمان نزديک بيني كاذب، هدف آزاد كردن تطابق بيمار مي‌باشد. در نتيجه تجويز كامل لنز منفي بر اساس عيب انكساري آشكار بيمار عليرغم اين كه مي‌تواند به صورت موقت باعث بهبود ديد بيمار شود، نه تنها باعث كاهش پاسخ تطابقي نمي‌شود بلكه مي‌تواند در برخي موارد سبب تشديد اين مسئله شود. البته در مواردي كه كاهش ديد زندگي بيمار را مختل نموده است در كنار ساير درمان‌ها مي‌توان حداقل نمره منفي را براي بيمار تجويز كرد تا زندگي روزمره خود را ادامه دهد.

اصول درماني نزديک بيني كاذب بر اين پايه است كه بايد ابتدا علت ايجاد اين حالت را حذف نمود.

براي درمان نزديک بيني كاذب مي‌توان از يك يا چند روش زير استفاده نمود:

  • تغيير بهداشت بينايي

همانطور كه قبلا نيز اشاره شد اغلب افرادي كه دچار اين مشكل هستند داراي سابقه كار نزديک چشمي به مدت طولاني هستند. در ابتدا بايد به اين بيماران در مورد علت مشكل و مكانيسم اسپاسم تطابق توضيح داد. مي‌توان به اين افراد توصيه كرد كه كار نزديک خود را در فواصل زماني مشخص انجام دهند و بين اوقات مطالعه به چشمان خود استراحت دهند. به عنوان مثال مي‌توان از قانون 20/20 انجمن اپتومتري آمريكا استفاده نمود. به‌طوري كه فرد بايد به ازاي هر 20 دقيقه مطالعه 20 ثانيه به يك تارگت در فاصله دور و با دقت نگاه كند تا موجب استراحت تطابقي شود.

بايد به بيمار توضيح داد كه فاصله مناسب مطالعه ( در حدود 40 سانتي متر) را رعايت كند و در فاصله نزديكتر مطالعه نكند. همچنين نور محيط نيز بايد مناسب باشد.

  • تجويز addition مناسب براي نزديک

شايد ساده‌ترين روش براي درمان نزديک بيني كاذب تجويز يك addition مناسب براي مهار تحريك تطابقي براي مطالعه يا كار نزديک چشمي باشد. تجويز addition بر اساس رفراكشن سيكلوبلژيک و تفاوت آن با رفراكشن آشكار صورت مي‌گيرد ولي به‌صورت معمول با تجويز عدسي مثبت در حدود 50/1+ مشكل بيمار رفع مي‌شود.

  • تجويز داروهاي سيكلوپلژيك

براي كاهش پاسخ تطابقي مي‌توان از داروهاي سيكلوپلژيک ضعيف به‌صورت روزانه و براي يك مدت محدود استفاده كرد. پس از كاهش پاسخ تطابقي بايد استفاده از قطره را قطع نمود.

  • تمرينات بينايي vision therapy

تمرینات بینایی نيز مي‌تواند در روند درمان موثر و كمک كننده باشند. در اين بيماران بايد از تمريناتي استفاده كرد كه باعث استراحت تطابقي مي‌شوند. تمرين accommodation = NRA negative relative يكي از تمرينات موثر در درمان اين بيماري مي‌باشد.

درمان نزديک بيني كاذب غالبا موفقيت آميز است، اما روند درمان در اين بيماران ممكن است كند و نيازمند چندين هفته باشد. در ابتدا جلسات پيگيري نيز با فواصل زماني كم (4-1 هفته) تعيين مي‌شود. زماني كه شكايات بيمار و اسپاسم تطابقي كامل حذف شدند مي‌توان معاينات را به صورت ساليانه پيگيري نمود.

به ياد بسپاريم

نزديک بيني كاذب از مشكلات روي آوردن به فن‌آوري ديجيتالي در قرن 21 است.

در اين وضعيت، به علت كار ممتد و مداوم در فاصله نزديک عضلات چشم مژگاني دچار اسپاسم مي‌شوند.

براي درمان بايد علت زمينه‌ساز اين موضوع يعني روش نادرست انجام كار در فاصله نزديک را اصلاح نمود و سپس براي كمک به درمان مي‌توان از عينك مطالعه، داروهاي سيكلوپلژيك خفيف و نيز تمرينات ارتوپتيک و بينايي استفاده كرد.