آلرژی‌های چشمی در جوانان شایع‌تر است – دکتر محمد حسین افتخاری – جراح و متخصص بیماری‌های چشم
حساسیت چشمی از شایعترین علت‌های مراجعه بیماران به چشم‌پزشکان است و به‌طور متوسط، از هر ۱۰ تا ۱۵ نفر، یک نفر در طول عمرش دچار علایم این حساسیت می‌شود. از طرفی، علایم آلرژی‌های چشمی در افراد مختلف، متفاوت است و طیف وسیعی از علایم، از سوزش و خارش خفیف تا علایم شدید و آزاردهنده و گاهی خطرناک را در بر می‌گیرد و در این بین، لوازم آرایشی، نقشی اساسی در بروز آلرژی چشمی دارند. در این باره با دکتر محمد حسین افتخاری، جراح و متخصص بیماری‌های چشم، گفت‌وگو کرده‌ایم تا ببینیم لوازم آرایش چرا و چگونه سلامت چشم را به خطر می‌اندازند.
▪ آقای دکتر! چرا چشم ما درگیر واکنش‌های آلرژیک می‌شود؟
ـ چشم دریچه‌ای به جهان خارج است. وقتی چشم‌ها باز هستند، بافت ملتحمه در تماس مستقیم با مواد حساسیت‌زای موجود در هوا قرار می‌گیرد. ملتحمه بافت پوششی مخاطی قسمت جلوی کره چشم و سطح داخلی پلک‌ها و یک سد دفاعی در برابر محیط خارج است. در ملتحمه، تعداد زیادی رگ، سلول‌های ایمنی و مواد دفاعی وجود دارد که باعث حفاظت لایه‌های داخلی تر کره چشم در برابر عفونت‌ها و عوامل بیگانه می‌شود. به‌علاوه، اشک چشم نیز دارای سلول‌ها و عوامل ایمنی است و به دفاع در برابر عوامل خارجی کمک می‌کند بنابراین بسیاری از واکنش‌های دفاعی جلوی کره چشم در سطح ملتحمه اتفاق می‌افتد. هرگاه کنترل طبیعی این واکنش‌های دفاعی به هم بخورد یا واکنش‌های دفاعی به جای عوامل بیگانه در برابر عوامل خودی اتفاق بیفتند، واکنش‌های حساسیتی به‌وجود می‌آیند.
▪ چه افرادی بیشتر درگیر حساسیت چشمی می‌شوند؟
ـ اصولا واکنش‌های حساسیتی در افراد جوان (سن زیر ۳۰ سال) شایع‌تر است. به علاوه، احتمال بروز آلرژی در کسانی که سابقه حساسیت قبلی داشته‌اند یا در خانواده آنها بیماری‌های آلرژیک وجود دارد نیز بیشتر است.
▪ آلرژی چشمی با چه علامت‌هایی بروز می‌کند؟
ـ واسطه اصلی ایجاد علایم آلرژی، هیستامین است. ترشح هیستامین در ملتحمه باعث بروز خارش، سوزش و اشک‌ریزش می‌شود. همچنین هیستامین با گشاد کردن رگ‌ها باعث می‌شود که چشم قرمز و پر خون به‌نظر برسد. این ماده موجب می‌شود مقداری مایع از رگ‌ها به داخل بافت ملتحمه و پلک نشت کند که در این حالت، تورم پلک ایجاد می‌شود. ممکن است پلک‌ها آنقدر متورم شوند که فرد حتی نتواند چشم‌هایش را باز کند. از طرفی تجمع مایع در ملتحمه باعث می‌شود. ملتحمه ظاهری آبی پیدا کند. گاهی اوقات، این تجمع آنقدر زیاد می‌شود که ملتحمه از سطح چشم فاصله می‌گیرد و از داخل شکاف پلکی بیرون می‌زند و شبیه یک تاول بزرگ می‌شود. گاهی اوقات نیز به خصوص وقتی قرنیه درگیر حساسیت شده باشد، حساسیت به نور به وجود می‌آید.
▪ آلرژی چشمی معمولا هر ۲ چشم را درگیر می‌کند یا فقط یک چشم را مبتلا می‌کند؟
ـ در بیشتر موارد، هر ۲ چشم درگیر می‌شود اما گاهی نیز علایم حساسیت فقط در یک چشم بروز می‌کند؛ به خصوص وقتی که یک ذره حساسیت‌زا وارد یک چشم شود و فرد چشم مبتلا را بخاراند شدت علایم در آن چشم خیلی بیشتر از چشم مقابل خواهد شد. حتی ممکن است از یک چشم شروع شود و بعد از چند روز چشم دوم را نیز درگیر کند.
▪ حساسیت‌های پلک نیز جزو آلرژی‌های چشمی محسوب می‌شوند؟
ـ بله؛ حساسیت‌های پلک معمولا نوعی واکنش حساسیتی به ویروس‌ها هستند که در اثر برخورد مستقیم با یک ماده آلرژی‌زای خاص ایجاد می‌شوند. این عارضه معمولا در اثر تماس با مواد شوینده یا مواد آرایشی اتفاق می‌افتد و به همین دلیل در خانم‌ها شایع‌تر است. علایم این نوع حساسیت معمولا ۲۴ تا ۴۸ ساعت پس از برخورد با ماده آلرژی‌زا اتفاق می‌افتد و معمولا پلک‌ها دچار خارش شدید و قرمزی می‌شوند. ممکن است جوش‌های ریز آبکی روی پلک‌ها ایجاد شود. گاهی ملتحمه نیز قرمز می‌شود. در صورتی که فرد به‌طور مکرر با ماده آلرژی‌زا در تماس باشد پوست پلک‌ها ضخیم می‌شود و حالت چرمی پیدا می‌کند.
▪ این مشکل چگونه درمان می‌شود؟
ـ بهترین درمان این عارضه، شناسایی ماده مولد حساسیت و پرهیز از آن است. در موارد حاد و شدید، استفاده از قطره‌ها و پمادهای چشمی ضدالتهاب استروییدی برای مدت چند روز می‌تواند به کنترل علایم کمک کند. درصورتی که عفونت میکروبی به ضایعه حساسیتی پلک اضافه شود، لازم است عفونت با داروهای آنتی‌بیوتیکی درمان شود. گاهی نیز مجبور به تخلیه چربی چشم هستیم که با یک جراحی کوچک صورت می‌گیرد.
▪ چه کار باید بکنیم تا دچار آلرژی‌های چشمی ناشی از محصولات آرایشی نشویم؟
ـ عدم استفاده از مواد آرایشی مشترک، غیراستاندارد و لنزهای تزیینی نامرغوب، شستن مداوم چشم‌ها و پاک کردن کامل آرایش چشم هنگام خواب و در صورت امکان، استفاده از لوازم آرایش گیاهی و فاقد مواد آلرژی‌زا از جمله این راهکارها هستند. از طرف دیگر نباید فراموش کرد که آلرژی یک زمینه مزمن است که ممکن است مکررا عود کند و با بروز کوچکترین علایم چشمی باید سریع به چشم پزشک مراجعه کرد؛ چرا که هر چه درمان زودتر آغاز شود، طول درمان کوتاه‌تر خواهد بود. در عین حال، تا زمان برطرف شدن تحریک چشم و بازگشت آن به حالت عادی باید از استفاده هرگونه لوازم آرایش چشمی خودداری کرد.
دیدگاه خود را بنویسید